Dinleme- Dinleme Türleri

Dinleme nedir ?, Etkili dinleme nasıl yapılır ?, Dinleme türleri nelerdir ?, Etkili dinleme yöntemleri nasıldır ? sorularına hep birlikte cevaplar arayacağız.

Dinleme

Dinleme, sözlü iletileri işitme, anlama ve yorumlama sürecidir. Etkili iletişimin temeli olan dinleme, sözlü iletileri duyma ve duyduklarına anlam kazandırarak tepkide bulunma olarak ifade edilebilir. Dinleme kişinin yalnızca ses kaynaklı ve sözsüz uyaranları algılaması ile ilgili bir süreç değildir; onları anlaması, anlamlandırması ve tepki vermesiyle tamamlanmaktadır. Dinleme öncelikle fizyolojik bir eylemdir ancak seslerin kulakla işitilmesinden ve beyine ulaştırılmasından daha fazla bir anlam ifade etmektedir. Duymaktan daha kapsamlı enerji gerektiren zihinsel bir süreçtir. Dinleme; söylenene dikkat etmenin ötesinde, niyeti gözlemeyi ve anlam arayışını içeren bir yeterliliği gerektirir. Dolayısıyla dinlemek; dinleyen kişinin, konuşan kişinin sesine, sözcük seçimine, tonlamasına, hızına ve beden diline karşı duyarlı olması demektir.

Dinleme Türleri

Etkileşimli Dinleme

Dinleyicinin, konuşanın anlattıklarına sorular sorarak, göz teması kurarak, birtakım vücut hareketleriyle dinlediğini ifade ederek katıldığı ve anlatıcının anlatmak istediğini en iyi şekilde açıkça sunmasına katkıda bulunduğu dinleme şeklidir. Etkileşimli dinleme özellikle anlatılmak istenenlerin kapalı kalmaması gerektiği, en ince ayrıntısına kadar açıklanabileceği bir dinleme şeklidir. Bu dinleme şekli cevap vermeyi gerektirir. Bu şekildeki dinlemede, dinleyen ile konuşan arasında bilgi alışverişi söz konusudur.

Etkileşimsiz Dinleme

Etkileşimsiz dinlemede cevap vermek söz konusu değildir. Bu şekildeki dinlemede dinleyici, konuşma arasına girip sorular sormaz. Dinleyici, karşısındaki ile herhangi bir şekilde iletişime girmez. Radyo, TV programı dinlemek gibi etkinlikler bu gruba girer.

Not Alarak Dinleme

Amaç, dinlenilenlerin/izlenilenlerin daha kolay anlaşılmasını ve hatırlanmasını sağlamaktır.

Empati Kurarak Dinleme

Empatik dinleme, konuşanla aynı düşüncede olmaksızın dünyayı konuşanın gözüyle görmeye, olaylara onun bakış açısıyla bakmaya, neler hissettiğini anlamaya yönelik bir dinlemedir. Konuşanın duygularını ve düşüncelerini derinlemesine anlamak için yapılan bir dinleme türüdür. Bu dinleme türünde yargılama ve tavsiye etme gibi tutumlardan kaçınmak gerekir.

Yaratıcı Dinleme

Dinleyicinin dinlediklerini yorumlaması ve bunlardan yeni fikirler üretmesini amaçlayan bir dinleme türüdür. Bu dinleme türünde konuşmacının daha rahat ve yaratıcı düşünmesini sağlamak için yönlendirici sorular sorulup yüreklendirici sözler söylenebilir.

Seçici Dinleme

Seçici dinlemede dinlenen şeyin tamamı işitilmesine rağmen dinleme amacına göre dinlenenlerden amaca yönelik olanlar değerlendirmeye alınır. Bu dinleme bir ihtiyacı karşılamak üzere yapılır. Dinleyiciler, dinlediklerinde ihtiyaçlarını karşılayacak olan bölümlere yoğunlaşıp yoğunlaştıkları şeyler üzerinden anlatılanı anlamaya çalışırlar.

Eleştirel Dinleme

Dinleyicilere dinledikleri hakkında soru sorma alışkanlığı kazandırarak konu hakkında düşünmelerini; konuyu olumlu ve olumsuz yanlarıyla, tarafsız bir bakış açısıyla değerlendirmelerini sağlayarak kendi doğrularını buldurmaktır. Sunulan bilginin konuşmacının kişisel duygu ve düşüncelerini mi yansıttığı yoksa bilimsel verilere ve gözlemlere mi dayandığı hızlı bir şekilde analiz edilmelidir. Bunun için dinleyicilerin konuya yönelik olarak aşağıdaki soruları sorma becerisini kazanmış olmaları gerekmektedir.

1. Konuşmacının amacı nedir?
2. Konuşmacı konuyla ilgili yeterli bilgi ve birikime sahip mi?
3. Verilen bilgiler güncel ve geçerli midir?
4. Konu tarafsız bir bakış açısıyla mı ele alınıyor? Eleştiriler doğru mu?
5. Alternatif çözüm önerileri sunuluyor mu?
6. Çözüm önerileri bilimsel mi?

Etkili Dinleme Yöntemleri

İletişim sürecinin en önemli unsurlarından biri de etkili dinlemedir. Dinlemek, öğrenilmesi ve geliştirilmesi gereken bir beceridir. Dinleme etkili bir şekilde yapılmazsa sağlıklı iletişim kurulamaz. Etkili dinleme, iletişimde bulunduğumuz kişiden mesajı tam ve doğru olarak alma etkinliğidir.

Etkili Dinleme Davranışları

1. Dinleme konusunda istekli olma: Anlamak için dinlemek, anlatılan her konunun ilginç ve önemli
olabileceğini düşünmek dinlemeye istekli olmayı sağlar.
2. Aktif dinleme: Çeşitli yollarla katılmadır. Gerekli olduğu zaman soru sormak, görüş belirtmek ve sorulan sorulara cevap vermeye çalışmak etkili dinlemenin önemli bir parçasıdır.
3. Sözel olmayan mesajları dikkate alma: Bu tür mesajlar konuların vurgulanması gerektiği konusunda
dinleyiciye mesajlar verir. Bu ayrıca konuşanın anlattıklarına konsantre olmasını da sağlar. Bu mesajlar konuşanın ses tonu, vurgusu, el, kol hareketleridir.

Bir önceki yazımız olan Fabl-Masal Arasındaki Benzerlikler Nelerdir başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.